Κληρονομούμενα Νοσήματα

 Κληρονομούμενα νοσήματα

WES (Whole exome sequencing) - NGS

Η ανάλυση της αλληλουχίας του DNA όλων των γονιδίων (Whole Exome Sequencing – WES) με τις μεθόδους αλληλούχισης νέας γενεάς (Next Generation Sequencing – NGS) αποτελεί το νεότερο και πιο σύγχρονο γενετικό εργαλείο, αφού είναι σε θέση να αποκαλύψει με εξαιρετική ακρίβεια τη μοριακή βάση για οποιοδήποτε κληρονομούμενο νόσημα σε ένα πάσχον άτομο, στο οποίο δεν έχει διαγνωσθεί η αιτία της παθολογίας του με τις άλλες διαθέσιμες επιλογές γενετικού ελέγχου. Πρόκειται για μια εξελιγμένη γενετική ανάλυση που εξετάζει τις κωδικές περιοχές (εξόνια / exome) σχεδόν 20.000 γονιδίων. Ενώ τα εξόνια αποτελούν το 1-2% του ανθρώπινου γονιδιώματος, το 85% όλων των γνωστών μεταλλάξεων που οδηγούν σε ασθένειες εντοπίζονται σε αυτά. Η WES ανάλυση είναι η κατάλληλη μέθοδος για ασθενείς που παρουσιάζουν μη-ειδικούς και ετερογενείς φαινοτύπους. Τα αποτελέσματα που δίνονται από αυτήν βοηθούν στην συντομότερη και εξατομικευμένη διάγνωση με ταυτόχρονη αποφυγή εκτενών και κοστοβόρων σειρών τεστ. Με το να γίνεται ακριβής εντοπισμός του μέρους στο γονιδίωμα που ευθύνεται για την εμφάνιση νόσου, βελτιώνεται η κλινική διαχείριση του ασθενή, με στοχευμένες θεραπείες που θα μειώνουν ειδικά και συγκεκριμένα τα συμπτώματα του με τις λιγότερες δυνατές παρενέργειες, βελτιστοποιώντας έτσι την ποιότητα ζωής του. Η επιλογή του Whole Exome Sequencing προτείνεται και για τις περιπτώσεις ελέγχου φορέων σε ζευγάρια που επιλέγουν δότη σπέρματος ή δότρια ωαρίων για να αποφευχθεί η πιθανότητα να προκύψει ομοζυγωτία σε κάποιο αλληλόμορφο γονιδίου που τυχαίνει και οι 2 δότες γενετικού υλικού να φέρουν μετάλλαξη, κάτι που θα οδηγούσε σε υψηλές πιθανότητες νόσησης του απογόνου.

Single gene tests – NGS

Η μέθοδος single gene analysis πραγματοποιείται όταν κάποιος επιθυμεί να ελέγξει μεταλλάξεις σε κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο. Από την πρώτη ιστορικά αλληλούχιση του DNA η ανάλυση single gene έχει υπάρξει η βασική αναλυτική μέθοδος DNA. Σε κάποιες περιπτώσεις, το single gene testing προτιμάται από το whole exome sequencing (WES), ιδιαίτερα σε εκείνες όπου η διάγνωση ή το οικογενειακό ιστορικό ενός ασθενή υποδηλώνει παθήσεις μονογονιδιακής φύσης.

Τα γονίδια τα οποία επιλέγονται για απομονωμένη ανάλυση είναι:

·         Γονίδια υπεύθυνα για γνωστές μονογονιδιακές παθήσεις.

·         Γονίδια που πολύ πρόσφατα ανακαλύφθηκε πως σχετίζονται με παθολογικές καταστάσεις και δεν συμπεριλαμβάνονται σε βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση του WES.

·         Γονίδια τα οποία έχουν ζητηθεί από πελάτες/ γιατρούς λόγω προηγούμενης γνώσης συγκεκριμένου οικογενειακού πολυμορφισμού.

To single gene testing προτείνεται σε άτομα που:

·         Έχουν ιδιαίτερα κλινικά χαρακτηριστικά τα οποία υποδηλώνουν γενετική πάθηση.

·         Έχουν οικογενειακό ιστορικό σε συγκεκριμένη ασθένεια και είναι πιθανό να είναι φορείς οικογενειακής πάθησης.

·         Είναι πιθανόν να έχουν μονογονιδιακή / επιγενετική πάθηση.

Έλεγχος φορέων (carrier screening)

Το Adventia carrier screening είναι ένα γενετικό τεστ για τον έλεγχο φορέων διαφόρων νοσημάτων, το οποίο πληροφορεί και καθοδηγεί τους ανθρώπους στις αναπαραγωγικές τους επιλογές. Όταν ένα ζευγάρι γνωρίζει πως είναι φορείς μιας κληρονομικής νόσου, τότε υπολογίζεται το ρίσκο γέννησης απογόνων που θα νοσήσουν και με Γενετική συμβουλευτική γίνονται οι κατάλληλες επιλογές για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο. Το Adventia παρέχει τρία διαφορετικά πάνελς που ελέγχουν διάφορες κληρονομικές ασθένειες.

FOCUS PANELS

Αποτελείται από έξι διαφορετικά πάνελς για τον εντοπισμό των παρακάτω γενετικών ασθενειών:

Α-θαλασσαιμία, Β-αιμοσφαιρινοπάθειες, κυστική ίνωση, μυϊκή δυστροφία Duchenne, σύνδρομο εύθραυστου X, νωτιαία μυϊκή ατροφία

CORE PANEL

Αποτελεί ένα πάνελ που ελέγχει 20 επιλεγμένες γενετικές ασθένειες υψηλής συχνότητας εμφάνισης και σοβαρότητας. Σε αυτές περιλαμβάνονται όλες όσες ελέγχονται με τα Focus Panels, καθώς και άλλες ασθένειες όπως η φαινυλκετονουρία, η Αναιμία Fanconi Ομάδας C και η νόσος Tay-Sachs.

COMPREHENSIVE PANEL

Αποτελεί ένα πάνελ για 229 ασθένειες υψηλής συχνότητας εμφάνισης, οι οποίες προκαλούν ήπιο προς σοβαρό και ευδιάκριτο φαινότυπο. Περιλαμβάνει ό,τι και το Core panel και καλύπτει κι ένα μεγάλο εύρος μεταβολικών, καρδιαγγειακών, αιματολογικών, μυϊκών, ανοσολογικών, νευρολογικών και πνευμονολογικών ασθενειών/ συνδρόμων.

Με το Adventia ελέγχονται ασθένειες με χαρακτηριστικά που επιδρούν στο γνωστικό και αναπτυξιακό επίπεδο, ασθένειες με πρώιμη έναρξη, απειλητικές για την ζωή του ασθενούς και την ποιότητα ζωής του, προοδευτικές, πολυοργανικές, με επίδραση στην κινητική ανάπτυξη. Ασθένειες για τις οποίες απαιτείται και υπάρχει η κατάλληλη θεραπεία αντιμετώπισης.

Γενετική Συμβουλευτική

Η γενετική συμβουλευτική είναι μια υπηρεσία που αποσκοπεί στην ενημέρωση και καθοδήγηση ατόμων με πιθανότητα να εμφανίσουν ή που ήδη νοσούν από γενετικά σύνδρομα ή/και κληρονομικές ασθένειες καθώς και την συμβουλευτική μελλοντικών γονέων που έχουν μεγάλες πιθανότητες να μεταβιβάσουν κληρονομική νόσο στα παιδιά τους. Η γενετική συμβουλευτική παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες και συμβουλές έτσι ώστε να αποφευχθεί η επανεμφάνιση κληρονομικής διαταραχής στην οικογένεια και να ακολουθηθεί η σωστή διαδρομή για την αντιμετώπιση κάποιου γενετικά καθορισμένου προβλήματος. Φυσικά η καθοδήγηση γίνεται από έμπειρους γενετιστές (Διδάκτορες και Ερευνητές) οι οποίοι βρίσκονται σε στενή επαφή με τους ενδιαφερόμενους.

Η γενετική συμβουλευτική συστήνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

·         Ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας

·         Εγκυμοσύνη σε προχωρημένη ηλικία της μητέρας ή του πατέρα

·         Έγκυος γυναίκα που έχει κάποια ένδειξη πιθανού γενετικού προβλήματος

·         Άτομα με οικογενειακό ιστορικό γενετικού νοσήματος

·         Ζευγάρι με ιστορικό αποβολών ή θνησιγενών εμβρύων

·         Άτομα που επιθυμούν να ελεγχθούν για συχνές γενετικές ασθένειες που υπάρχουν στην χώρα μας

·         Άτομα με θετικό μοριακό τεστ για μονογονιδιακή διαταραχή ή παθολογικό καρυότυπο

·         Ζευγάρι που έχει ήδη αποκτήσει παιδί με γενετική διαταραχή ή αναπτυξιακή ή νοητική υστέρηση

·         Άτομο με ιστορικό καρκίνου στην οικογένεια

Με την συμβουλευτική γενετική:

·         Μπορεί να διακριθεί η γενετική φύση σε άτομο που πάσχει από νόσο.

·         Μπορεί να βοηθηθεί το άτομο όσον αφορά στην πρόγνωση της νόσου, τις καταστάσεις που πρέπει να αποφεύγει για να μην αναπτυχθεί/ επιδεινωθεί η νόσος και την ενδεχομένη θεραπεία της.

·         Μπορεί να υπολογιστεί η πιθανότητα να επηρεαστεί από μία γενετική διαταραχή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας και να προταθούν οι απαραίτητες εξετάσεις για να διαπιστωθεί το κάθε ενδεχόμενο.

·         Μπορεί να πληροφορηθεί το ζευγάρι για την πιθανότητα κληρονόμησης παθήσεων στους απογόνους και να καθοδηγηθεί σχετικά με την μέθοδο γονιμοποίησης που πρέπει να επιλέξει για να ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες γενετικών ανωμαλιών στον/στους απόγονο/ους του.

Dr. Katerina Gkirtzimanaki,