Η επαγγελματική εξουθένωση

Η επαγγελματική εξουθένωση

Burnout: Η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό

Η επαγγελματική εξουθένωση επηρεάζει την υγεία μας, ψυχική και σωματική. Το burnout δεν είναι καθόλου καινούργιο φαινόμενο[1], ωστόσο στα χρόνια της κρίσης φαίνεται πως οι επιπτώσεις και η συχνότητά του έχουν ενταθεί. Αν θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό, θα λέγαμε πως πρόκειται για μια αίσθηση σωματικής και ψυχικής εξουθένωσης, όπου ο εργαζόμενος δεν έχει εσωτερικό κίνητρο αλλά και σωματικές δυνάμεις για να πάει στη δουλειά του και να εργαστεί αποδοτικά. Πρόκειται για ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το έχει πλέον εντάξει στους "παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας ή την σχέση με τις υπηρεσίες υγείας".

Τα συμπτώματα του burnout είναι:
•    Αίσθηση εξάντλησης και έντονης αδυναμίας
•    Αποστασιοποίηση από τη δουλειά ή αισθήματα αρνητικότητας και κυνισμού σχετικά με αυτήν
•    Μειωμένη αποτελεσματικότητα ή απόδοση στην εργασία

Το burnout στην ιατρική κοινότητα

Σύμφωνα με διεθνή στοιχεία, ένα από τα επαγγέλματα που έχει περισσότερο πληγεί από την επαγγελματική εξουθένωση είναι οι γιατροί και γενικότερα οι εργαζόμενοι στον κλάδο της υγείας. Σε έρευνα που παρουσιάστηκε στον αμερικανικό ιστότοπο Medscape, πάνω από 15.000 Αμερικανοί γιατροί από 29 ειδικότητες μίλησαν για το βαθμό της εξουθένωσης και κατάθλιψης που νιώθουν. Το 44% των γιατρών ανέφερε ότι νιώθει αυτή την εξουθένωση, το 11% ότι έχει (αυτοπροσδιοριζόμενη) κατάθλιψη και το 4% κλινική κατάθλιψη. (Η «αυτοπροσδιοριζόμενη» κατάθλιψη αναφέρεται σε μια αίσθηση μειωμένης διάθεσης ή θλίψης ενώ η κλινική κατάθλιψη ορίζεται ως μια παρατεταμένη σοβαρή κατάθλιψη που δεν προκαλείται από ένα γεγονός που θα ήταν αναμενόμενο να προκαλέσει πένθος.)

Οι ιατρικές ειδικότητες που επηρεάζονται περισσότερο

Στην αντίστοιχη περσινή αναφορά του Medscape, ανάμεσα στις ειδικότητες με τη μεγαλύτερη επαγγελματική εξουθένωση ήταν οι εντατικολόγοι (48%), οι νευρολόγοι (48%), οι οικογενειακοί γιατροί (47%), οι γυναικολόγοι-μαιευτήρες (46%) και οι ειδικευόμενοι (46%). Οι ειδικότητες με τη λιγότερη επιβάρυνση ήταν οι πλαστικοί χειρουργοί (23%), οι δερματολόγοι (32%) και οι παθολόγοι (32%).
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να  επιβαρυνθούν ψυχολογικά και να αναζητήσουν θεραπεία και είναι πιο πιθανό να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα της εργασιακής εξουθένωσης, συγκριτικά με τους άντρες συναδέλφους τους. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις και ευθύνες παραμένουν επίσης περισσότερο στα χέρια των γυναικών, παρότι πλέον όλα αυτά είναι καλύτερα κατανεμημένα μεταξύ του ζευγαριού συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες”, επισημαίνει η Carol Bernstein, MD, ψυχίατρος στο Ιατρικό Κέντρο NYU Langone.

Οι επιπτώσεις

Σχεδόν οι μισοί από τους γιατρούς που δηλώνουν ότι έχουν κατάθλιψη, διαβεβαιώνουν πως αυτό δεν επηρεάζει τη φροντίδα που λαμβάνουν οι ασθενείς τους. Ωστόσο, περίπου το ένα τέταρτο των γιατρών λένε πως μπορεί να μην κρατούν τόσο επιμελώς σημειώσεις και το 14% δηλώνει πως κάνει λάθη που κανονικά δεν θα έκανε.
Γενικότερα, οι εργαζόμενοι με κατάθλιψη έχουν περισσότερες πιθανότητες να χάσουν την εργασία τους, να συνταξιοδοτηθούν πιο νωρίς, να έχουν πιο μειωμένη επαγγελματική εξέλιξη και να απουσιάζουν πιο συχνά από την εργασία τους,  σε σύγκριση με μη καταθλιπτικούς συναδέλφους τους, σύμφωνα με  έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Occupational and Environmental Medicine.

Προφανώς τα ευρήματα αυτά δεν αφορούν μόνο τους γιατρούς και μόνο τις ΗΠΑ. Ενδεχομένως μάλιστα οι αριθμοί να ήταν πολύ πιο ανησυχητικοί αν εξετάζαμε την κατάσταση στην Ελλάδα. Και μέχρι να ληφθούν επίσημα μέτρα πρόληψης για το σοβαρό πρόβλημα της επαγγελματικής εξουθένωσης, είναι σημαντικό ο καθένας να αναζητά διεξόδους στην καθημερινότητά του που θα τον βοηθούν να εκτονώνει την ένταση της ημέρας. Οι ειδικοί προτείνουν άσκηση, ή άλλες ευχάριστες δραστηριότητες, συναναστροφή με φίλους, ισορροπία μεταξύ της εργασίας και της προσωπικής ζωής, αλλά και αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας, εάν κάποιος νιώθει πως η συναισθηματική του κατάσταση επηρεάζει την καθημερινότητά του.


1.    Η πρώτη περιγραφή έγινε το 1974 από τον κλινικό ψυχολόγο Herbert Freudenberger, ο οποίος συχνά προσέφερε εθελοντική εργασία σε κοινωνικό ιατρείο στο East Village, στο Μανχάταν, της Νέας Υόρκης. Με την πάροδο του χρόνου, ο Δρ. Freudenberger παρατήρησε συναισθηματική εξάντληση και τα «συνοδευτικά ψυχοσωματικά συμπτώματα» μεταξύ του προσωπικού που ήταν εθελοντές στο ιατρείο. Ονόμασε το φαινόμενο "burnout" (κάψιμο),  αφού δανείστηκε  τον όρο από την αργκό των ανθρώπων που έκαναν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Χαρακτήρισε το burnout ως την εξάντληση που απορρέει από «υπερβολικές απαιτήσεις για ενέργεια, δύναμη ή δυνατότητες» στο χώρο εργασίας, χαρακτηρίζοντάς την από μια σειρά συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν δυσφορία, κόπωση, απογοήτευση, κυνισμό και αναποτελεσματικότητα. Επιπλέον, ο Freudenberger σημείωσε ότι το burnout συχνά εμφανιζόταν σε περιβάλλοντα που απαιτούσαν, σε μεγάλο βαθμό, προσωπική εμπλοκή και ψυχική δέσμευση, κυρίως από άτομα που χαρακτηρίζονται για την «αφοσίωσή τους και την  δέσμευσή τους».


Πηγές:

https://www.medscape.com/viewarticle/914077
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6367114/