Ελεύθερες ρίζες: Τι είναι και πώς επηρεάζουν την υγεία μας

Ελεύθερες ρίζες: Τι είναι και πώς επηρεάζουν την υγεία μας

Ελεύθερες ρίζες: Τι είναι και πώς επηρεάζουν την υγεία μας

Ακόμη κι αν δεν διαθέτουμε γνώσεις βιολογίας και χημείας, οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για τις ελεύθερες ρίζες και τις έχουμε συνδυάσει με την πρόωρη γήρανση αλλά και με σοβαρά νοσήματα όπως είναι τα αυτοάνοσα και ο καρκίνος.

Η ανακάλυψη του ρόλου των ελευθέρων ριζών στις χρόνιες εκφυλιστικές ασθένειες αναμένεται να φέρει μεγάλες αλλαγές στην πρόληψη και αντιμετώπιση πολλών νοσημάτων.

Με απλά λόγια, οι ελεύθερες ρίζες είναι χημικές ενώσεις που παράγονται στο σώμα μας, μετά την έκθεση του οργανισμού σε συγκεκριμένες εξωτερικές συνθήκες ή παθολογικές καταστάσεις.

Θέμα ισορροπίας

Oι ελεύθερες ρίζες είναι απαραίτητες για τη ζωή μας. Η ικανότητα του οργανισμού να μετατρέψει τον αέρα και τα τρόφιμα σε χημική ενέργεια εξαρτάται από την αλυσιδωτή αντίδραση ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικές για το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Σε φυσιολογικές ποσότητες μας προστατεύουν από ιούς, παράσιτα και μικρόβια. Όταν όμως οι ενώσεις αυτές υπερβούν ένα «όριο ασφαλείας» στον οργανισμό αρχίζουν να προκαλούν προβλήματα επηρεάζοντας τα λιπίδια, τις πρωτεΐνες και το DNA. Ως αποτέλεσμα, προκαλείται πρόωρη γήρανση αλλά και μια σειρά από νοσήματα. Η κατάσταση αυτή  ονομάζεται οξειδωτικό στρες και είναι αυτό που προκαλείται όταν υπάρχει περίσσια ελευθέρων ριζών στον οργανισμό.

Το σώμα μας διαθέτει από τη φύση του την ικανότητα να καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες, ωστόσο η ικανότητα αυτή μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου, γι' αυτό και οι φθορές είναι πιο πιθανές σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Όσο δηλαδή μεγαλώνουμε, ο οργανισμός μας χάνει την ικανότητα να αντιστέκεται στην επίδραση των ελεύθερων ριζών, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται όλο και περισσότερες,

Οξειδωτικό στρες και προβλήματα υγείας

Οι ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες ερευνώνται συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες και πολλές επιστημονικές μελέτες τα έχουν συνδέσει με χρόνια νοσήματα, όπως είναι παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (ανάμεσά τους και το Αλτσχάιμερ), αυτοάνοσα και διάφορες μορφές καρκίνου, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης και πρόωρη γήρανση του δέρματος και των ματιών. Εάν ο γιατρός σας σάς συστήσει τη μέτρηση του οξειδωτικού στρες στον οργανισμό, αυτή γίνεται με εξειδικευμένες αιματολογικές εξετάσεις. Ανάλογα με τα αποτελέσματα μπορεί να συστήσει βελτίωση και εμπλουτισμό της διατροφής σας ή συμπληρώματα και βιταμίνες.

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά – Ποια η σχέση τους

Ο οργανισμός, από τη φύση του, παράγει αντιοξειδωτικά, «όπλα» που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και τις μετατρέπουν σε αβλαβή μόρια. Όταν όμως αυτά δεν επαρκούν και οι ελεύθερες ρίζες αυξάνονται, τότε μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια προσλαμβάνοντας αντιοξειδωτικά από εξωτερικές πηγές, όπως είναι η διατροφή μας. Τα αντιοξειδωτικά βρίσκονται στη φύση και στα φρούτα και τα λαχανικά.Διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες, για παράδειγμα φαινόλες και φλαβονοειδή. Μια διατροφή πλούσια σε πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά (το χρώμα τους συχνά συνδέεται με τις βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν άρα όσο μεγαλύτερη η ποικιλία τόσο περισσότερα θρεπτικά συστατικά προσλαμβάνουμε) αποδεδειγμένα ενισχύει τον οργανισμό από τις ελεύθερες ρίζες και τις μικρές ή μεγαλύτερες φθορές που προκαλούν.

Τροφές με τα περισσότερα αντιοξειδωτικά

Υπάρχουν πολλά τρόφιμα που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, κάποια από αυτά είναι:

  • Τα φρούτα του δάσους (μύρτιλλα, φραγκοστάφυλα, σμέουρα, μαύρα, μπλε, κόκκινα και λευκά μούρα, κράνμπερι, βατόμουρα, αγριοφράουλες, κράνα - όλα όσα στα αγγλικά έχουν δεύτερο συνθετικό  τη λέξη «berries») είναι μικρές «βόμβες» αντιοξειδωτικών!
  • Πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά που είναι πλούσια σε β-καροτένιο
  • Εσπεριδοειδή και πράσινα φυλλώδη λαχανικά
  • Ελαιόλαδο και φυτικά έλαια
  • Ντομάτα (μαγειρεμένη) και καρπούζι που είναι πολύ πλούσια στην αντιοξειδωτική ουσία λυκοπένιο

Πώς δημιουργούνται οι ελεύθερες ρίζες

Το μόριο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που διατηρεί τις ιδιότητες του σώματος στο οποίο ανήκει. Τα μόρια αποτελούνται από ακόμη μικρότερα σωματίδια, τα άτομα. Αν θυμάστε από το σχολείο, ο καθηγητής της Χημείας εξηγούσε ότι τα ηλεκτρόνια κινούνται σε τροχιά γύρω από τον πυρήνα του ατόμου, σε στιβάδες. Τα ηλεκτρόνια θέλουν να είναι σε ζεύγη. Αν όμως, από την εξωτερική στιβάδα ενός ατόμου λείπουν ένα ή και περισσότερα ηλεκτρόνια, το άτομο αυτό αναζητά άλλα ηλεκτρόνια ώστε να γίνουν ζευγάρι. Αυτά λοιπόν τα άτομα, που είναι ασταθή (δηλαδή με μικρότερο αριθμό ηλεκτρονίων από το κανονικό) με αποτέλεσμα να προσπαθούν να αντιδράσουν με άλλα άτομα ή μόρια που βρίσκονται κοντά τους, ονομάζονται ελεύθερες ρίζες. Η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να οξειδώσουν και να βλάψουν ζωτικά βιολογικά µόρια όπως λίπη, πρωτεΐνες και DNA. Εν συντομία, μπορούμε να πούμε ότι το οξειδωτικό στρες συμβαίνει όταν ένα μόριο οξυγόνου χωρίζεται σε μεμονωμένα άτομα με μη ζευγαρωμένα ηλεκτρόνια, τα οποία ονομάζονται ελεύθερες ρίζες.

Η Δρ. Lauri Wright, διαιτολόγος και βοηθός καθηγητή διατροφολογίας (University of North Florida) εξηγεί: «Βασικά, σκέφτομαι τις ελεύθερες ρίζες ως προϊόντα αποβλήτων από διάφορες χημικές αντιδράσεις στο κύτταρο που αφού δημιουργηθούν βλάπτουν τα κύτταρα του σώματος.» Είναι δηλαδή τα φυσικά «υποπροϊόντα» χημικών διεργασιών, όπως ο μεταβολισμός.

Ανάμεσα στους παράγοντες που συμβάλουν στην δημιουργία περισσότερων ελευθέρων ριζών είναι το κάπνισμα, το αλκοόλ, η έκθεση σε τοξικά χημικά, όπως εντομοκτόνα/παρασιτοκτόνα, τα τηγανητά φαγητά και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα πακέτα εξετάσεων ανάλογα την ηλικία καλέστε μας.
Κεντρικό Κατάστημα: Μάχης Κρήτης 10, τηλ: 2810528000
Υποκατάστημα: Πλατεία Κορνάρου 46, τηλ: 2810 224422