Ο ισχυρότερος προγνωστικός διαγνωστικός δείκτης στεφανιαίας νόσου

Ο ισχυρότερος προγνωστικός διαγνωστικός δείκτης στεφανιαίας νόσου

Ο ισχυρότερος προγνωστικός διαγνωστικός δείκτης στεφανιαίας νόσου είναι η εκτίμηση των ασβεστώσεων των στεφανιαίων αρτηριών. (CCS : coronary calcium score)

Πρόκειται για μια εύκολη και γρήγορη εξέταση χάρη στους νεότερης τεχνολογίας αξονικούς τομογράφους (EBCT-electron beam scanner). Από το 2016 η εξέταση αυτή συστήνεται από τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής καρδιολογικής εταιρίας. Από το 2017 καθιερώθηκε ως προσυμπτωματικός - προληπτικός έλεγχος κάθε πέντε χρόνια όπως η μαστογραφία και η κολονοσκόπιση. Μέχρι τώρα η ανίχνευση των ασθενών με Στεφανιαία νόσο βασιζόταν κυρίως σε διάφορα σκορ τα όποια είχαν καθοριστεί από μελέτες (η πιο γνωστή από αυτές η Framingham SCORE, FRS). Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα έχουν ταυτοποιηθεί περισσότερο από 300 προδιαθεσικοί παράγοντες κίνδυνου που προκαλούν στεφανιαία νόσο. Οι πιο σημαντικοί απ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονται σε μια λίστα γνωστή ως  Framingham score και είναι: ηλικία, φύλο, ολική χοληστερίνη, HDL (καλή χοληστερίνη), κάπνισμα, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση. Το βασικό πρόβλημα με αυτά τα προγνωστικά μοντέλα βασισμένα στους κλασικούς προδιαθεσικούς παράγοντες κίνδυνου (ΠΠΣΝ)  είναι ότι εξηγούν μόνο το 50% με 60% των καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Συνέπεια αυτού είναι ότι  πολλοί ασθενείς υψηλού κινδύνου δεν επωφελούνται από μια στρατηγική προληπτικής αντιμετώπισης. Το Calcium score η διερεύνηση δηλαδή των ασβεστώσεων στεφανιαίων αρτηριών με την χρήση αξονικού τομογράφου , επιτρέπει με τον πλέον αξιόπιστο και μη επεμβατικό τρόπο την διαπίστωση στην πρώιμη φάση, ύπαρξης ή όχι στεφανιαίας νόσου, πριν την εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων στεφανιαίας νόσου. Πρόκειται για μια εύκολη ανώδυνη εξέταση,  διάρκειας ελάχιστων δευτερολέπτων χωρίς χρήση σκιαγραφικής ουσίας, με ελάχιστη ακτινοβολία. Το (CCS) ποσοστό ασβεστώσεων των στεφανιαίων αρτηριών, είναι από μόνο του ο πιο ισχυρός προγνωστικός δείκτης μελλοντικών συμβαμάτων σε σύγκριση με το σύνολο όλων των άλλων παραγόντων κινδύνου. Η ποσοστοποίηση των ασβεστώσεων των  στεφανιαίων αρτηριών προβλέπει τα καρδιακά συμβάματα σε ασυμπτωματικούς ασθενείς μέσης ηλικίας μετρίου κινδύνου και όχι μόνο. Πρόκειται για εναπόθεση ασβεστώσεων στον έσω χιτώνα των στεφανιαίων αρτηριών. Είναι ακτινοσκιερές (δηλαδή δεν διαπερνώνται από τις ακτίνες Χ) και η αποκάλυψη τους είναι εφικτή με τους τελευταίους γενιάς αξονικούς τομογράφους χωρίς έγχυση σκιαγραφικής ουσίας (εικόνα 1).


CaSc Snapshot2IM-0001-0001   

Εικόνα 1 Οι ασβεστώσεις αυτές είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον κίνδυνο καρδιακών συμβαμάτων. Άτομα με υψηλό ποσοστό ασβεστώσεων έχουν μεγαλύτερο αθηρωματικό φορτίο και υψηλότερο ρίσκο καρδιακών συμβαμάτων ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν  συμπτώματα ή όχι. Όσον αφορά τις μαλακής σύστασης βλάβες που μπορούν να υπάρχουν και δεν μπορούν να αποκλειστούν από την απλή εξέταση αναγνώρισης ασβεστωμένων στεφανιαίων βλαβών, πολυάριθμες μελέτες έχουν αποδείξει ότι αν έχουμε ένα ποσοστό ασβέστωσης μικρότερο του 11, αυτό συνδέεται με ελάχιστο ποσοστό εμφάνισης καρδιακών συμβαμάτων.

Ανάλογα με το ποσοστό ασβεστώσεων κατατάσσουμε τους ασθενείς:

1η ομάδα: Απουσία ασβεστώσεων στεφανιαίων αρτηριών (ποσοστό ασβέστωσης = 0) συνδέεται με πολύ χαμηλή πιθανότητα στεφανιαίας νόσου (<1%).

2η ομάδα: Με ποσοστό ασβεστώσεων 1-80 Στην ομάδα αυτή η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωματικής καρδιαγγειακής νόσου είναι 2 έως 5 φορές μεγαλύτερη από ότι στους ασθενείς χωρίς ασβεστώσεις. (3:1)

3η ομάδα: Με ποσοστό ασβεστωσεων 80-400 Στην ομάδα αυτή ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου είναι 12 έως 16 φορές  μεγαλύτερος απ’ αυτούς που δεν έχουν (12-16:1)

4η ομάδα: Με σκορ πάνω από 400 Στην περίπτωση αυτή  ο κίνδυνος είναι 25 φορές μεγαλύτερος (22-28:1) Στην ομάδα αυτή το 90% θα έχει τουλάχιστον μια σημαντική βλάβη των στεφανιαίων αρτηριών.

Η εξέταση αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 1-5 έτη ανάλογα με τα αποτελέσματα.

Αντενδείξεις   

Οι έγκυες γυναίκες δεν θα πρέπει να υποβληθούν στην εξέταση αυτή. Εξαιτίας της έστω και ελαχίστης ακτινοβολίας.

1930513797001-heart-attack-pain

Πρακτικά

⦁    Πρώτο σημαντικό μήνυμα είναι ότι η παρουσία ασβεστώσεων είναι συνώνυμο αθηρωμάτωσης των στεφανιαίων αρτηριών. Οι ασβεστώσεις είναι κομμάτι της εξελικτικής διαδικασίας στην αθηροσκλήρυνσης. Είναι ιδιαίτερα σπάνια στους κάτω των 30 ετών, και δεν συστήνεται να ψάξουμε για ασβεστώσεις σε νέους ασθενείς χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου. Επίσης μετά τα 70 περισσότεροι από 95% των ανδρών και 75% των γυναικών εμφανίζουν ασβεστώσεις των στεφανιαίων αρτηριών.

⦁    Δεύτερο σημαντικό μήνυμα είναι  ότι ενώ το Coronary calcium score - CCS  προσφέρει μια ποσοτική εκτίμηση της έκτασης της στεφανιαίας αθηροσκληρυντικής νόσου, δεν μας δίνει καμία πληροφορία για την σοβαρότητα η όχι μιας πιθανής στένωσης του στεφανιαίου δικτύου. Εντούτοις άτομα με σοβαρό ποσοστό ασβεστώσεων (CCS ) μεγαλύτερο από 400 έχουν υψηλή πιθανότητα (>90%) τουλάχιστον μιας σημαντικής στένωσης αρτηρίας (>70%). Έτσι στις περιπτώσεις με CCS μεγαλύτερο από 400, απαιτείται περαιτέρω έλεγχος. Το CCS είναι ένα ανατομικό τεστ για το συνολικό φορτίο αθηρωματικών πλακών, και είναι συμπληρωματική εξέταση στις άλλες δυναμικές δοκιμασίες οι οποίες ελέγχουν την λειτουργική ικανότητα και επάρκεια του στεφανιαίου δικτύου.

Επίσης η σημαντική αρνητική προγνωστική αξία της εξέτασης αυτής, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον αποκλεισμό της διάγνωσης ασταθούς στηθάγχης, σε ασθενείς με θωρακικό άλγος και ΗΚΓ που δεν βοηθάει στην διάγνωση.  Στους ασθενείς αυτούς που έχουν ένα CCS 0 η αρνητική προγνωστική αξία κοντά στο 100% επιτρέπει να αποκλειστεί η διάγνωση της στηθάγχης, οπότε δεν υποβάλλονται σε περαιτέρω ταλαιπωρία και εξετάσεις.

Για τον λόγο αυτό οι τελευταίες ευρωπαϊκές οδηγίες προτρέπουν στην διερεύνηση του CCS (coronary calcium score) ποσοστού ασβεστώσεως στεφανιαίων αρτηριών με τους αξονικούς τομογράφους νέας γενιάς. Ιδιαίτερα στους ασθενής μετρίου κινδύνου αλλά και στους ασθενείς με Σακχαρώδη διαβήτη. Από εφέτος εντάχθηκε στις ΗΠΑ ως εξέταση προληπτικού ελέγχου για το σύνολο του πληθυσμού όπως αυτές της μαστογραφίας, κολονοσκόπισης, low dose αξονική θώρακος στους βαρέως καπνιστές. Με αιχμή του δόρατος τους αξονικούς τομογράφους όπως ο Somatom Definition Flash που διαθέτει το διαγνωστικό κέντρο Ασκληπιός Διάγνωσις, επιτρέπει την ανεύρεση και ποσοστοποίηση και των ελάχιστων ασβεστώσεων των στεφανιαίων αγγείων. Το τελικό προϊόν αυτής της εξέτασης είναι το άθροισμα των ασβεστώσεων του στεφανιαίου δικτύου.

Φάνης Ζαμπετάκης

Καρδιολόγος Επιστ/κος Διευθ Ασκληπιός Διάγνωσις Εξειδ/νος στην Επεμβ/κη Καρδ/για  και στην Καρδιαγγειακή απεικόνιση στην Γαλλία

Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιου Στρασβούργου

Υπευθ/νος του τμήματος καρδιαγγειακής απεικ/σης του διαγν/κου κέντρου Ασκληπιός Διάγνωσις